Opisano charakterystyczny zespół objawów odstawienia (ang. „withdrawl syndromes”), na który składają się między innymi: niepokój, bezsenność, rozdrażnienie, poczucie winy, drażliwość, napięcie, wyczerpanie, drgania mięśni pojawiające się wówczas, kiedy osoby ćwiczące z różnych powodów nie mogły kontynuować ćwiczenia.
Termin „zależność od ćwiczeń” (ang. „exercise dependence”) po raz pierwszy został użyty do opisu przypadku nadmiernego zaangażowania w trenowanie przez mężczyznę w średnim wieku, który kontynuował bieganie pomimo urazów oraz innych komplikacji.
W innych badaniach zwrócono uwagę na problem zależności od ćwiczeń i wpływu deprywacji ćwiczeń fizycznych na sen. Kandydaci nie chcieli przerywać treningów nawet kiedy proponowano im pieniądze. Zakładano, że osoby te były uzależnione od ćwiczeń z powodu ich niemożności powstrzymania się od trenowania. Opisano również ujawniane przez uczestników badania prawdopodobne symptomy „odstawienia” takie jak: niepokój, drażliwość, napięcie seksualne i zaburzony sen. Na podstawie tych obserwacji koncepcja zależności od ćwiczeń weszła w obszar ogólnego, powszechnego pojęcia uzależnień, została spopularyzowana i następnie dokładnie opracowana. Stworzono pojęcia „uzależnienie od biegania” (ang. „running addiction”). Opisano charakterystyczny zespół objawów odstawienia (ang. „withdrawl syndromes”), na który składają się między innymi: niepokój, bezsenność, rozdrażnienie, poczucie winy, drażliwość, napięcie, wyczerpanie, drgania mięśni pojawiające się wówczas, kiedy osoby ćwiczące z różnych powodów nie mogły kontynuować ćwiczenia.
Ostatecznie zdefiniowano „uzależnienie od ćwiczeń” jako „uzależnienie o psychicznej i/lub fizjologicznej naturze od regularnej aktywności fizycznej z charakterystycznym zespołem abstynencji pojawiającym się po 24-36 godzinach bez ćwiczenia”.
Kolejnych dowodów na istnienie uzależnienia od ćwiczeń dostarczyły badania empiryczne, które wykazały, że w chwili kiedy osobom trenującym uniemożliwiono angażowanie się w wybrany przez nich typ aktywności pojawiało się u nich przygnębienie, stany depresyjne, niepokój oraz bezsenność. Przywołuje się również liczne przykłady biegaczy, którzy kontynuują bieganie pomimo urazów czy kontuzji, w obliczu których powinni ograniczyć lub nawet przerwać trenowanie. Wielu autorów sugeruje również, że niepohamowany trening fizyczny może służyć jako obrona przed paraliżującym przygnębieniem, forma samo-karania lub jako sposób radzenia sobie z negatywnymi emocjami takimi jak niepokój, złość lub przygnębienie. Z czasem najczęściej używanym terminem na opisanie fenomenu przesadnego angażowania się w ćwiczenia stało się „uzależnienie”. Nadmierne ćwiczenie również było określane jako „zależność” („dependent”), „przymus” („obligatory”), „kompulsja”, „nadużycie” („abusive”), i „patologiczne” („morbid”)
Po pojawieniu się hipotezy uzależnienia od treningu fizycznego, pierwszym pytaniem jakie stawiano, było pytanie o pozytywny lub negatywny charakter uzależnienia od ćwiczeń.
Pozytywne uzależnienie.
Początkowo uzależnienie od ćwiczeń zdefiniowano, jako „pozytywne uzależnienie”, ponieważ wskazywano jedynie na jego psychologiczne i fizjologiczne korzyści. Dla niektórych uzależnienie od ćwiczeń jest przyjemną aktywnością, która dostarcza bardzo silnych, pozytywnych doznań (euforia), zwiększa siły umysłowe oraz dzięki której można przeżyć mistyczną autotranscendencję - w przeciwieństwie do picia alkoholu, nadużywania narkotyków lub innych samo-destrukcyjnych zachowań. Kiedy trening zostanie opuszczony, mogą pojawić się objawy abstynencji takie jak ból lub poczucie winy, ale tylko dlatego, że ćwiczący są pozbawieni tej wyjątkowej przyjemności i tego „stanu umysłu” (euforii). Zatem prezentowany obraz był taki, że intensywne, niepohamowane trenowanie sprawia, że ludzie czują się dobrze i czerpią z tego wyłącznie korzyści. Pozytywne uzależnienie nie przejmuje kontroli nad całym życiem jednostki a jego konsekwencje są dobroczynne w przeciwieństwie do szkodliwego uzależnienia substancjalnego. Stosując podejście „pozytywnego uzależnienia”, zbadano kompulsywne trenowanie na grupie dorosłych biegaczy. W badaniu tym, osoby uzależnienie od ćwiczeń zostały zdefiniowane, jako demonstrujące psychologiczny i/lub fizjologiczny przymus regularnego realizowania wszystkich czynności związanych z bieganiem. Niespełniona potrzeba lub pragnienie biegania wywołuje symptomy „odstawienia”. Symptomy abstynencji (niepokój, poczucie winy, zniecierpliwienie, dyskomfort i rozdrażnienie) były ważnymi cechami charakterystycznymi dla przymusu trenowania. Symptomy te pojawiały się po okresie od 24 do 36 godzin, kiedy osobom uniemożliwiano bieganie. Te pozytywne spojrzenie oraz późniejsze przyjęcie takiego obrazu uzależnienia przez osoby ćwiczące, doprowadziło do nieuzasadnionego nazywania „silnego zaangażowania” uzależnieniem. Rozpatrując zjawisko kompulsywnego ćwiczenia uznano istnienie problemu i wprowadzono termin „negatywne uzależnienie”, jako przeciwieństwo do pozytywnego stanowiska.
Negatywne uzależnienie.
Termin ten nawiązuje do ogólnej koncepcji nałogów twierdzącej, że każde uzależnienie trwające przez dłuższy czas jest negatywne. W przeciwieństwie do ogólnie pozytywnej definicji kompulsywnego treningu, w której zaprezentowano bieganie, jako „cudowny narkotyk”, przedstawiono koncepcje „negatywnego uzależnienia” od ćwiczeń. Uzależnienie od treningu fizycznego można stwierdzić wówczas, kiedy spełnione zostaną dwa wymogi: 1) osoba musi codziennie ćwiczyć, aby móc sprawnie funkcjonować (zarówno psychicznie jak i fizycznie) lub aby radzić sobie („biegacz nie potrafi żyć bez biegania”), 2) osoba pozbawiona możliwości ćwiczenia musi doświadczać różnych symptomów „odstawienia” (np. przygnębienia, niepokoju lub drażliwości). Według tej teorii uzależnienie od ćwiczeń niczym nie różni się od przebiegu uzależnień substancjalnych. Opisano również uzależnienie w odniesieniu do tolerancji i zespołu abstynencji. Euforia związana z bieganiem, może być utrzymana poprzez zwiększanie „dawki” (częstotliwość oraz intensywność treningu). W chwili, kiedy osoba nie może biegać pojawiają się symptomy zaprzestania (bezsenność, przygnębienie, drażliwość itd.). Dodatkowo osoba uzależniona wykazuje coraz mniejsze zainteresowanie innymi obszarami życia (takimi jak rodzina lub praca) oraz kontynuuje bieganie pomimo problemów zdrowotnych.
W kontekście kontrowersji dotyczących pozytywnego lub negatywnego charakteru zależności od ćwiczeń istotne jest wskazanie granicy między zdrowym zaangażowaniem a szkodliwym, ryzykownym uprawianiem ćwiczeń. Osoby trenujące kompulsywnie oddają się tej aktywności w takim stopniu, że szkodliwie zmienia to ich życie, powodując fizyczne, psychiczne, finansowe i społeczne problemy.
autor:
Kacper Mielnik "Intensywny trening fizyczny - między zdrowiem a nałogiem" 2010
opracowanie na potrzeby bloga: Janusz Janowski
źródła:
Allegre, B., Souville, M., Therme, P. i Griffiths, M. (2006). Definitions and measures of exercise dependence. Addiction Research and Theory.
Griffiths, M.D. (1997). Exercise addiction: a case study. Addiction Research
Leedy, M.G. (2000). Commitment to distance running: Coping mechanism or addiction? Journal of Sport Behavior.
Szabo, A. (1995). The impact of exercise deprivation on well-being of habitual exercisers. The Australian Journal of Science and Medicine in Sport.
Szabo, A. (1998). Studying the psychological impact of exercise deprivation: are experimental studies hopeless? Journal of Sport Behaviour.
Veale, D. (1987). Exercise dependence. British Journal of Addiction.
Adams J. i Kirkby RJ. (2002). Excessive exercise as an addiction: A review. Addiction Research and Theory.
Hausenblas, H.A. i Downs, D. (2002). Exercise dependence: a systematic review. Psychology of Sport and Exercise.
Hausenblas, H.A. i Downs, D. (2001). How much is too much? The development and validation of the Exercise Dependence Scale. Psychology and Health.
Harmon, K.B. (2009). Are you an exercise addict? American Fitness.
Karageorghis, C.I. i Hamer, M. (2007). Psychobiological Mechanisms of Exercise Dependence. Sports Med.